IJslanders zijn een trots, traditierijk volk. Het is ook een paardenras, maar dat terzijde. Een oud-klasgenoot, met wie ik inmiddels geen contact meer heb, wist na een vakantie te vertellen dat het land gekenmerkt wordt door indrukwekkende natuur en een belezen bevolking. ‘Iedereen zit daar de hele dag in de bibliotheek omdat er geen fuck te doen is,’ aldus de klasgenoot. Mij spreekt het land vooral tot de verbeelding door de muziek van Björk, Sigur Rós en in mindere mate múm. Tijdens het luisteren naar Svefn-g-englar doen de uithalen van Jónsi’s strijkstok op zijn elektrische gitaar me altijd verbeelden hoe het land eruit ziet. ‘Zoals de muziek,’ bedenk ik dan, zintuiglijke functies met elkaar vermengend.
Iets anders waarmee ik het typerende geluid van de band associeer, is het gezang van walvissen; een bedreigde diersoort waarop door nog slechts drie landen in de wereld wordt gejaagd. Eén van die landen is het zojuist door mij tot bakermat van vooruitstrevende popmuziek, intellectuelen en epische landschappen gebombardeerde IJsland.
Volledig in strijd met dit idyllische CV kopte een artikel op deze website eergisteren met ‘IJsland opent walvisseizoen’. Ondanks smeekbedes van de gehele internationale gemeenschap behalve Noorwegen (doen het ook) en Japan (eten het op) weigeren de trotse IJslanders hun eeuwenoude traditie in de ban te doen.
In een poging het rijzende vermoeden dat de IJslandse trots meer neigt naar koppigheid en paradoxale barbaarsheid te staven aan de realiteit, stuit ik op een bericht op een andere nieuwssite van een paar maanden geleden. Hierin wordt beschreven hoe de IJslandse taalcommissie de respectievelijke voornamen Jerry en Baltazar afkeurde omdat niemand op het eiland zo heet en de ‘z’ in het IJslands niet meer bestaat. De letter is uitgestorven, een concept wat voor IJslanders moeilijk vertaalbaar lijkt naar dieren.
Volgens het artikel zijn IJslanders compleet intolerant (koppig) als het om leenwoorden gaat. Zo heet een smartphone een snjall-simí, wat letterlijk ‘bekwame draad’ betekent. Maar deze trots (koppigheid) kan in tijden van nood kennelijk zonder veel moeite in de geiser worden geparkeerd. IJsland is, zoals u zich wellicht kunt herinneren, aan het begin van de immer voortwoekerende crisis praktisch failliet gegaan. In een poging meer toeristen (geld) naar het land te lokken, heeft de plaatselijke VVV vorig jaar een wedstrijd uitgeschreven waarin bezoekers een nieuwe naam voor de eilandstaat konden bedenken. Geen van de inzendingen, waaronder Land-of-endless-sky-land, Niceland en MagnifICEntland, was in de ogen van de commissie krachtig genoeg om het toch wat kil aandoende ‘IJsland’ van de troon te stoten.
Van een land waar taalcommissies kunnen bepalen dat de naam die twee vulkaantrotserende, hoogontwikkelde ouders voor hun kind hebben bedacht niet IJslands genoeg is, terwijl het toeristenbureau de eeuwenoude staatsnaam zonder pardon bijna aan een paar lamme Britten verkoopt, kun je nauwelijks verwachten dat men níet op walvissen jaagt. De walvissen kunnen immers, net als een nieuwe hippe naam, geld opleveren. Alles om het bezoedelde economische blazoen wat op te poetsen.
Heel IJsland telt nog precies één walvisvaarder, genaamd Kristján Loftsson. Deze man vaart volgens Biodiversiteitsorganisatie Pro Wildlife slechts nog uit om zijn quota van 184 vinvissen te halen. De Japanse koelhuizen puilen inmiddels uit van de walvis en verwerken de overschotten tot hondenvoer. Men is verzadigd van walvis. Maar Kristján, zoon van een loft, gelooft het als enige in de wereld niet. Koppig.
De nieuwe regering van IJsland heeft aangegeven niet te zullen stoppen met de walvisvaart, omdat het deel uitmaakt van de traditie van het land, hoe dat land in de toekomst ook mag heten. De jacht zal de komende jaren eerder uitgebreid worden. Daar zal geen Jerry of Baltazar iets aan kunnen veranderen.
Kristján is inmiddels weer uitgevaren. En wat doe ik? Lekker NIET luisteren naar één van mijn lievelingsbands, omdat het geluid van Jónsi’s strijkstok me niet langer doet denken aan walvisgezang, maar aan walvisgehuil.
Bekijk het artikel op Volkskrant.nl
